Nelson Mandela'nın Etkilendiği Müslüman

Mandela'nın ırkçılığa karşı kendisinden ilham aldığı aydın kişi Duse Muhammed Ali'den başkası değildi.

Nelson Mandela 1996’da Nijerya’yı ziyaret ettiğinde Lagos’taki Müslüman mezarlığına gitmek istemişti. Gazeteciler nedenini sorduklarında
“Burada ırkçılığa karşı mücadelemizin ilk ateşini yakan birisi yatıyor. Henüz biz hayatta değilken o ırkçılığa karşı büyük bir mücadele başlatmıştı” demişti. Mandela’nın mezarını ziyaret ettiği kişi Duse Muhammed Ali’den başkası değildi.

Duse Muhammed Ali, 21 Kasım 1866’da Mısırlı bir subayın ve Sudanlı bir annenin oğlu olarak İskenderiye’de doğdu ve 80 yaşında Logos’ta vefat etti. Afrika birliğini ilk kez savunan Muhammed Ali kurduğu Afrika Times, Orient Review, Comet dergileri ırkçılığa karşı Afrika’nın sesi oldu. Mısır’da doğmasına rağmen ömrünün büyük bir bölümünü Senegal, Gana, Zaire ve Güney Afrika’da geçirdi.

Muhammed Ali’nin babası Abdulselam Ali iyi bir eğitim alması için onu Londra’ya gönderdi. Babasının 1882’de İngilizlere karşı yapılan ayaklanmada öldürülmesi üzerine Mısır’a dönen Muhammed Ali bir süre Kahire Üniversitesi Edebiyat bölümüne devam ettiyse de sonra İngiltere’ye giderek yarım bıraktığı eğitimini tamamladı.

Edebiyat kariyerine oyun yazarlığı ile başladı ve oyunlarında ırkçılık temasını işledi. 1885-1909 tarihlerinde bir çok oyunu Karayiplerde, Hindistan ve Amerika’da sahnelendi. İngiltere ve Fransa’da yazdığı oyunlar yasaklandı ve bir süre Londra’da polis takibinde hayatını sürdürdükten sonra ABD’ye gitti. Burada siyahlar tarafından çıkarılan ilk gazete olan haftalık New Age gazetesinin kurucuları arasında yer aldı. Gazetede emperyalizme ve ırkçılığa karşı yazılar makaleler yazan Muhammed Ali, Afrika ve Amerika’da geniş bir okuyucu kitlesi kazandı.

1911’de Londra’da düzenlenen Dünya Irklar Kongresi’ne katılan Muhammed Ali, kongrede uzun bir konuşma yaptı. Konuşmasında bütün ırkların eşit olduğunu söyleyerek, ABD’nin Kızıl derilerden, Fransa ve Belçikalıların Kongolulardan, İngilizlerin Sudan ve Mısırlılardan özür dilemesini istedi.

Du Bois ve John Eldred Taylor’la birlikte İngiltere’de ilk Afrika diasporasını kurdu ve Afrika Birliği fikrinin doğmasına öncülük etti. Afrikalı göçmenler arasında okuma yazma öğrenilmesi,siyahların üniversitelere kabul edilmesi, Afrika edebiyatının tanıtılması çalışmalarında bulundu ve beyaz işçilerle siyah işçilerin aynı ücreti alması, eşit sendikal haklar elde edilmesi için yapılan grevlere katıldı.

1912’den 1920’ye kadar Afrika’nın değişik bölgelerinde bulunan Muhammed Ali, daha sonra Nijerya’ya yerleşerek İngiliz sömürgeciliğine karşı girişilen mücadelede etkin rol oynadı. Nijerya’da kaldığı dönemde Orient Review ve Afrikan Times dergilerini çıkararak İngilizlerin ülkedeki medya tekelini kırmaya çalıştı.

İngilizlerin dergileri kapatması üzerine Amerika’ya giden Muhammed Ali, bu ülkedeki en büyük zenci örgütlenmesi olan Marcus Garvey’in liderliğini yaptığı Zenci Birliği örgütü içerisinde yer aldı. Fakat Garvey’in beyazlara karşı ırkçı yaklaşımlarından rahatsız olunca bu örgütten ayrıldı. Muhammed Ali Michigan, Detroit’te İslam Dünyası Toplumu’nun kurucuları arasında yer aldı. Bu örgüt daha sona ismini Müslüman Milleti olarak değiştirdi ve liderliği Wallace D. Fard Muhammed’e geçti.

1931’de Nijerya’ya tekrar dönen Muhammed Ali, Nigerian Daily Times ve Nigerian Daily Telegraph gazetelerinde editörlük yaptı. 1933’de Nijerya’nın haftalık en yüksek tirajlı dergisi The Comet’i kurdu. Irkçılık ve sömürgeciliğe karşı tekrar aktif bir mücadele içerine giren Muhammed Ali, Afrika Kongresi’nin Nijerya’da tanınmasını sağladı. “Bağımsız ve özgür bir Afrika ülkesi görmeden ölmek istemiyorum diyen Muhammed Ali, rüyasının gerçekleştiğini göremeden 26 Şubat 1946’da hayatını kaybetti. “Are Roosevelt Came”, adlı romanı ve “Leaves from an Active Life” adlı otobiyografik eseri bir çok dile çevrildi. Aynı zamanda bir film yönetmeni olan Muhammed Ali, Nijerya’daki Müslüman sinemacıların ilki olarak kabul edilmektedir.

Muhammed Ali’nin The Comet’te yazdığı yazılar, Güney Afrika özgürlük mücadelesini başlatan Nelson Mandela, Gana’nın ilk devlet başkanı Kwame Nkrumah, Kongo’nun bağımsızlık savaşçısı Başbakanı Patrice Lumambave, Cezayirli düşünür ve aktivist Franz Fanon’un ilham kaynağı oldu. Muhammed Ali’nin ölümünden yıllar sonra Nelson Mandela, Cape Argus gazetesine verdiği röportajda “Muhammed Ali, bize ırkçılığa karşı ırkçılıkla mücadele edilmeyeceğini öğretti” diyecekti.

Alıntı..