Halk tarafından seçilen ilk Cumhurbaşkanı Kenan Evren’miş!

7 Kasım 1982’de halk oylamasına sunulan Anayasa tasarısı, katılım oranının %90’ın üzerinde olduğu ve %91 evet oyuyla kabul edilen bir seçimle, 9 Kasım’da yürürlüğe girdi.

Türk Silahlı Kuvvetleri, Darbecilerin gerekçe olarak kullandığı İç Hizmet Yasası’nın 35. Maddesi’ne (“Silahlı Kuvvetlerin vazifesi; Türk yurdunu ve Anayasa ile tayin edilmiş olan Türkiye Cumhuriyeti’ni kollamak ve korumaktır”) dayanarak, “Türk Milleti adına emir ve komuta zinciri içinde” 12 Eylül 1980 yılında Kenan Evren liderliğinde yönetime el koydu.

Darbenin ardından, 6 Kasım 1983 seçimlerine kadar devletin en üst yasama ve yürütme organı olan ve sadece beş kişiden meydana gelen Milli Güvenlik Konseyi, olağanüstü bir ara rejim hukukuyla ülkeyi yönetti. Cumhuriyet Halk Partisi ve Adalet Partisi başta olmak üzere, tüm siyasi partileri kapatan, Büyük Millet Meclisi’ni feshederek yasama yetkisi olmayan bir Danışma Meclisi kuran ve Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı’ndan oluşan bu Konsey, kararlarını hiçbir şekilde tartışmaya açmadı ve yargı denetiminin dışında bıraktı. 

1982’de hazırlatılan yeni anayasada “otorite” kavramı ön plana çıkarılarak, temel hak ve özgürlükler üzerinde günümüze kadar süren kalıcı kısıtlamalar, anayasal ve kurumsal seviyede pekiştirildi.Referanduma sunulan Anayasa’ya, Kenan Evren’in Cumhurbaşkanı seçilmiş sayılması da bir hüküm olarak kondu. Darbeciler, çıkardıkları “1982 Anayasası’nın Halk Oyuna Sunulması Hakkındaki Kanun’la, Anayasa tasarısının tanıtımı ve açıklanmasını yani lehteolumlu propagandayı serbest bırakırken, eleştirilmesini yasakladılar.  Konsey, hiçbir muhalif ses veya hareketin çıkmaması için “oy kullanmama” yani boykot seçeneğini bile kısıtladı ve oy kullanmayanların beş yıl süre ile seçme ve seçilme haklarından yoksun bırakılmalarına dair bir maddeyi kanuna ekledi.

Kendilerini her şeyin ve herkesin üzerinde gören Darbeciler, “Anayasa tasarısının çok geniş ölçüde serbest ve demokratik bir biçimde eleştirildiğini” iddia ettikten sonra: “Parlamenter demokratik rejime sağlıklı ve güvenli bir biçimde süratle geçebilmeyi sağlamak amacı ile düzenlenmiş olan Anayasa’nın geçici maddeleri ile Devlet Başkanının(Kenan Evren’in) Radyo-Televizyonda ve yurt gezilerinde yapacakları Anayasayı tanıtma konuşmaları hiçbir surette eleştirilemez ve bunlara karşı yazılı veya sözlü herhangi bir beyanda bulunulamaz.” Kaydını da eklediler. Bu şartlar ve ortamda, 7 Kasım 1982’de halk oylamasına sunulan Anayasa tasarısı, katılım oranının %90’ın üzerinde olduğu ve %91 evet oyuyla kabul edilen bir seçimle, 9 Kasım’da yürürlüğe girdi.

Millete dayatılan, üzerinde düşünmenin, konuşmanın ve eleştirmenin yasak olduğu bir Anayasa referandumu ile Kenan Evren’in seçilmesi dönemin gazetelerinden“Günaydın”da “Türkiye’nin halk tarafından seçilen ilk Cumhurbaşkanı” başlığı ile sunulmuştu. Söz konusu haberin içeriğinde: “1982 Anayasası’nın kabulüyle birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin 7’inci Cumhurbaşkanı olan Orgeneral Kenan Evren’in bu görevi, 1989 yılının Kasım ayına kadar sürecek. Orgeneral Kenan Evren, Cumhuriyet tarihimizde halkın oylarıyla Cumhurbaşkanlığı’na seçilen ilk Cumhurbaşkanı oldu. Daha önceki Cumhurbaşkanları Meclis tarafından seçilmişti. 1982 Anayasası’na göre Evren’den sonraki Cumhurbaişkanları da Meclis tarafından seçilecek.” Cümleleriyle yer almıştı.

Emre Gül/ Dünya Bülteni/ Tarih Dosyası