Cemaat İle Namazın Ehemmiyeti

İBNİ-ABİDİN(III-cild)

Kemal bin Humam: Namaz kılmayan bir kimsenin ezan okunan mescitten çıkması yasaktır.

MANET VE EHLİYET(İSLAM İLMİHALİ)-YUSUF KERİMOĞLU

Kur'an-ı Kerim'de Resul-i Ekrem (sav)'e hitaben: "Sen de içlerinde bulunup da, kendilerine namaz kıldırdığın vakit, onlardan bir kısmı seninle birlikte namazda dursun"(210)hükmü beyan buyrulmuştur. Resul-i Ekrem(sav)'in de: "Cemaat; sünnet-i hüda'dan bir sünnettir. Cemaat'ten ancak münafık olanlar geri (uzak) durur"(211) buyurduğu bilinmektedir. Dolayısıyla cemaatle namaz; kitap sünnet ve Sahabe-i Kiram'ın icmaı ile sabittir.

(210) En Nisa:102.

(211) Ibn-i Humam-Fethu'l Kadir-Beyrul:1315D. Sadr Mtb.c: 1, Sh243.

CEMAAT'IN HÜKMÜ:

Molla Husrev: "Cemaat erkekler için sünnet-i müekkede'dir. Bir Kavle göre de amel-i farzdır. Şüphesiz kadınların cemaati mekruhtur"(217) hükmünü zikrediyor. Feteva-ı Hindiyye'de: "Cemaat sünnet-i müekkededir. Alimlerimizin büyük bir çoğunluğu: “Gerçekten cemaat vacibtir.” demişlerdir. Bedai'de "Cemaat; akıllı, ergenlik çağına gelmiş, cemaatle namaz kılmaya gücü yeten erkekler üzerine vacibtir." denilmiştir. Cemaate yetişemeyen kimse, Ehlini toplayıp namazı onlara beraber kılar denilmektedir. Malum olduğu üzere; Cuma ve Bayram namazlarında cemaat şarttır. Zira bu namazlar ferdi olarak eda edilemezler Birbirlerini çağırmak suretiyle; nafile namazı cemaatle kılmak ise mekruhtur.

Resul-i Ekrem (sav)'in: "Cemaatte hoşunuza gitmeyen (tiksindiğiniz) bir hal, ayrılıkta beğendiğiniz halden daha hayırlıdır. Cemaatte rahmet, ayrılıkta azab vardır"(220) buyurduğu bilenmektedir.

(220) Husamuddin El Hindi-Kenzu'l Ummal-Halep: tyC:3, Sh: 269.

İSLAM FIKHI ANSİKLOPEDİSİ-Prof. Dr. Vecbe Zuhayli(II-cild)

Cemaatle Namazın Meşruluğu, Fazilet ve Hikmeti:

Cemaatle namaz kılmak Kitap, Sünnet ve İcma ile meşru kılınmıştır. Kitaptan delil Allah Teala'nın: "Sen onlar arasında bulunup kendilerine namaz kıldırdığın zaman..."(Nisa, 102) mealindeki ayetidir. Allah Teala, cihat esnasında, korkulu anlarda dahi cemaatle namaz kılmayı emretmiştir. Korkulu anlarda cemaat emredilirse, güven halinde pek tabi olarak cemaatle namaz kılınması gerekir. Eğer cemaatle namaz kılmak önemsenmeseydi, korkulu anlarda bunun kılınmasına ruhsat verilir, cemaat için bundan ötürü namazın vaciplerini ihlal etmek caiz olmazdı.

Sünnetten delil, Hz. Peygamber (sav)'in "Cemaatle kılınan namaz, tek basına kılınan namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir".(2)

(2) Bu rivayet Ebu Hureyre'ye aittir.

Icmaya gelince: Sahabe Hicretten sonra cemaatle namaz kılmanın meşru olduğu hususunda ittifak etmişlerdir. Imam Gazali'nin Ihyau'l-Ulumiddin adlı eserinde Ebu Suleyman ed-Daranı'nin söylediği nakledilmiştir: "Bir kimse cemaatle namaz kılmayı ancak işlediği bir günah sebebiyle kaçırır. Selef, cemaatle namazın ilk tekbirini kaçırdığı zaman üç gün, cemaati kaçırdıkları zaman yedi gün birbirlerine taziyede bulunurlardı."

Cuma namazı dışında en kuvvetli cemaat sabah namazının cemaati, sonra yatsı namazının cemaati,(3) sonra ikindi namazının cemaatidir. Bunu, su iki hadis-i şeriften anlıyoruz: Ebu Hureyre'den rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber(a.s.) şöyle buyurmuştur:"İnsanlar ezan ile ilk safın sevabını bilselerdi, sonra bunları yapmak için kura çekmekten başka bir çare bulamasalar, kura çekerlerdi. Namazı ilk vaktinde kılmanın sevabını bilselerdi bunun icin yarısırlardı. Yatsı namazı ile sabah namazının faziletini bilselerdi emekleyerek de olsalar bu namazları cemaatle kılmaya gelirlerdi."(4)

(3) el-Mecmu',IV,91.

(4) Buharı ve Muslim.

Osman b. Affan'nın işittiğine göre Hz. Peygamber(a.s.) şöyle buyurdu: "Her kim yatsı namazını cemaatle kılarsa, gece yarısına kadar namaz kılmış sevabını alır. Her kim sabah namazını cemaatle kılarsa bütün geceyi namaz kılarak geçirmiş sevabını alır."(1) İkindi namazına gelince bu zaten ayette gecen "orta namaz"dır.

(1) Buharı ve Tirmizi dışında cemaat bu hadisi rivayet ettiler.

Cemaat için yürümek: Cemaatle namaz kılmak isteyen kişiler için, vakar ve sükunet içinde mescide doğru yürümek müstehaptır.(2) Çünkü Hz. Peygamber(a.s.) şöyle buyuruyor: "Kamet getirildiğini duyduğunuz zaman, namaza yürüyün. Yürürken sükunet ve vakaranızı koruyun, koşmayın namazdan yetiştiğiniz kadarını kılın, kaçırdığınızı tamamlayın."(3)

(2) el-Muhezzeb,I,94;Kessafu'l-Kına,I,378 vd.

(3) Bu hadisi Tirmizi dışında cemaat Ebu Hureyre'den rivayet etmiştir.

Malikiler su meseleyi zikretmişlerdir:(4) Cemaatle namaza yetişmek için, koşmamaksızın acele etmek caizdir. Koşarak cemaate gitmek mekruhtur. Çünkü bu durum kişinin huşu ve huzurunu ihlal eder. Acele ederek yürümek daha iyidir.

(4) es-Serhu's-Sagır,I,445.